Ở Lào người ta ít trồng cấy gạo tẻ mà chủ yếu là gạo nếp, vì thế 90% người Lào chủ yếu ăn xôi. Người ta cho rằng người Lào ăn xôi nhiều hơn ăn cơm và gạo nếp gần như lương thực hàng ngày của họ. Nhà nào cũng có những cái chõ hong xôi được sử dụng thường xuyên mỗi ngày. Xôi là lương thực chính trong ngày thường được người Lào ăn cả ngày, sáng, trưa, chiều, tối.
Hạt nếp Lào là loại gạo hạt dài, màu trắng trong. Khi nấu, để xôi ngon hơn, người ta không nấu như cách bình thường (đổ ít nước vào nếp) mà nấu bằng chõ. Tuy nhiên, cách nấu xôi theo kiểu truyền thống của người Lào là đựng trong ống nứa và nấu bằng nước suối.
Tương tự như cách nấu cơm lam, gạo nếp sau khi được nhặt sạch sạn, sẽ được ngâm trong nước khoảng 2 – 3 giờ để nước ngấm dần vào trong gạo và gạo được mềm hơn, nở hơn trước khi nấu xôi. Trong thời gian ngâm nước, gạo được đảo đi đảo lại 2 – 3 lần để gạo được ngấm đều nước. Sau khi ngâm, gạo được vớt ra, đãi lại một lần nữa cho thật sạch, cho một chút muối vào gạo và trộn đều (trước đây khi chưa có muối hoặc muối còn khan hiếm người Lào thổi cơm xôi không. Ngày nay khi xóc gạo người ta cho một chút muối trắng vào gạo để tăng thêm vị đậm cho món xôi).
Sau đó, gạo nếp và nước suối được cho vào trong ống nứa, dùng lá chuối hoặc lá dong nút chặt đầu ống nứa lại, rồi tiến hành nướng trên lửa hoặc trên than hồng (lưu ý là không để lửa quá to hoặc quá nhỏ vì nó đều làm cho xôi mất ngon).
Khi ống nứa cháy sém cũng là lúc xôi cạn nước, sau đó ủ xôi cho chín. Khi ăn, gọt lớp vỏ nứa bên ngoài là lộ ra phần xôi nếp màu trắng được bọc bằng lớp vỏ lụa của ống nứa. Khối xôi nếp lúc này có hình dáng như một cái ống, thơm mùi nứa, chỉ việc dùng tay bốc ăn. Nếp Lào dẻo, ráo nên khi ăn sẽ không bị dính vào tay.
Gạo ngoài chế biến thành cơm lam và xôi nếp thì nó còn là thứ lương thực có nhiều công dụng, như: dùng để làm vỏ bọc cho các loại bánh, làm khuôn cho các món tráng miệng và bánh kẹo. Cơm trộn với khoai sọ, nước cốt dừa, và ngó hoa súng để làm món điểm tâm, chẳng hạn như món Khao tom – gồm cơm trộn với chuối, gói vào lá chuối rồi đem hấp. Một món điểm tâm thông dụng khác là Tom nam hua bua, được làm bằng cách trộn cơm với nước cốt dừa và hoa sen.
Một điều đáng chú ý nữa là ở Lào, không chỉ là thực phẩm hàng ngày, lúa gạo còn được liên tưởng mạnh mẽ với những người phụ nữ. Trong nhiều làng bản hẻo lánh có truyền thuyết kể rằng nữ thần lúa đã hiến dâng mình cho ngọn lửa, và sau khi chết, tro của nữ thần đã giúp cho dân làng có được một mùa bội thu, tránh được nạn đói trong năm đó. Ở một số làng bản người Phuan, hài cốt của các bà tổ bà sơ được giữ trong ngôi tháp nhỏ xây giữa ruộng lúa của gia đình họ thờ cúng rất trang nghiêm và dành một ngày nhất định trong năm để tưởng nhớ đến vị nữ thần ấy.
Cơm (xôi) – món ăn dân dã cực hấp dẫn của người Lào
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét